Hikayeler dinlemeyi seven, hayal gücü geniş, zeki ve pırıl pırıl bir çocuğunuz var. Ancak sıra okumaya geldiğinde, sanki harfler onunla inatlaşır, kelimeler birer bilmeceye dönüşür. Akıcı bir şekilde okuyamaz, harfleri karıştırır ve basit bir metni bile okurken yorulur. Siz onun "yeterince çabalamadığını" düşünürken, o her denemesinde görünmez bir duvara çarptığını hisseder.
Eğer bu tablo size tanıdık geliyorsa, öncelikle en büyük endişenizi giderelim: Çocuğunuz tembel değil. Çocuğunuz zekasız değil. Çocuğunuzun beyni, harflerin ve seslerin dansını, diğer beyinlerden sadece farklı bir şekilde işliyor olabilir. Bu durumun adı Disleksi'dir.
Disleksi Nedir? Mitler ve Gerçekler
Disleksiyi anlamanın ilk adımı, onun ne olmadığını bilmektir.
Mit 1: "Harfleri ve sayıları ters görürler." Gerçek: Disleksi bir göz problemi değildir. Birçok küçük çocuk gelişimlerinin bir parçası olarak 'b' ve 'd' gibi harfleri karıştırır. Disleksi, beynin dil işleme merkezindeki bir farklılıktır. Beynin "ses işlemcisi", konuşma seslerini (fonemler) harf gibi görsel sembollerle doğru ve otomatik bir şekilde eşleştirmekte zorlanır.
Mit 2: "Zeka ile ilgilidir." Gerçek: Disleksinin zeka ile hiçbir ilgisi yoktur. Disleksili bireyler normal veya normal üstü zekaya sahiptir. Albert Einstein, Leonardo da Vinci gibi pek çok dahi ve sanatçının disleksili olduğu düşünülmektedir. Onlar sadece farklı öğrenirler.
Mit 3: "Tembellik veya isteksizliktir." Gerçek: Disleksili çocuklar, okumayı sökmek için yaşıtlarından çok daha fazla zihinsel efor sarf ederler. Okumaktan kaçınmaları, tembel oldukları için değil, bu süreç onlar için aşırı yorucu ve hayal kırıklığı dolu olduğu içindir.
Kısacası Disleksi, zekadan bağımsız, doğuştan gelen ve beynin dili işleme biçimindeki bir farklılıktan kaynaklanan Özgül Öğrenme Güçlüğü'dür.
"Okuma Müttefiki" Olmak: Evde Atabileceğiniz Destekleyici Adımlar
Çocuğunuzun bu yolda en çok ihtiyaç duyduğu şey, onu anlayan ve ona destek olan bir "okuma müttefiki"dir.
Baskıyı Kaldırın ve Okumayı Yeniden Keyifli Hale Getirin: Çocuğunuzun okumayla olan olumsuz bağını kırmak ilk hedefiniz olmalı.
Ona Siz Okuyun: Her gece ona yüksek sesle, keyif alacağı hikayeler okuyun. Böylece okumanın getirdiği stresten uzak, sadece hikayenin büyüsüne kapılabilir.
Sesli Kitaplardan Faydalanın: Sesli kitaplar, kelime dağarcığını ve anlama becerisini geliştirmek için harika bir yoldur.
Çok Duyulu (Multisensory) Teknikler Kullanın: Beynin tek bir kanalını zorlamak yerine, birden fazla duyuyu devreye sokun.
Harfleri kum tepsisine, tıraş köpüğüne veya sırtına parmağınızla çizin.
Manyetik harflerle kelimeler oluşturun.
Kelimelerdeki heceleri el çırparak veya zıplayarak sayın. Bu, soyut olan sesi, somut bir harekete dönüştürür.
Çabayı Ödüllendirin, Sonucu Değil: Bu en önemli kuraldır. "Aferin, 5 sayfa okudun" demek yerine, "Bu kelimeyi okumak için gerçekten çok uğraştığını ve pes etmediğini gördüm, seninle gurur duyuyorum" deyin. Onun direncini ve azmini takdir edin.
Güçlü Yanlarını Parlatın: Disleksili çocuklar genellikle yaratıcılık, problem çözme, görsel düşünme, spor veya sanat gibi alanlarda çok yeteneklidirler. Bu alanlardaki başarılarını sık sık vurgulayarak zedelenen özgüvenlerini onarın.
Okul ile İş Birliği Yapın: Öğretmeniyle konuşun. Çocuğunuzun durumunu, güçlü yanlarını ve zorlandığı alanları anlatın. Sınavlarda ek süre veya soruların okunması gibi destekler konusunda iş birliği talep edin.
Ne Zaman ve Nasıl Profesyonel Yardım Alınır?
Evdeki destek paha biçilmezdir ancak Disleksi tanısı ve yapılandırılmış bir eğitim programı için profesyonel yardım şarttır.
Eğer çocuğunuzun okuma becerisi, yaşıtlarından belirgin şekilde gerideyse ve evdeki desteklere rağmen ilerleme göstermiyorsa, kapsamlı bir değerlendirme zamanı gelmiştir.
Disleksi tanısı ve yol haritasının çizilmesi, multidisipliner bir yaklaşım gerektirir. Ankara’da Doç. Dr. Büşra Olcay Öz gibi bir çocuk ve ergen psikiyatristi, öncelikle okuma güçlüğünün altında yatan başka bir tıbbi veya psikiyatrik durum (DEHB, kaygı vb.) olup olmadığını değerlendirir. WISC-R gibi testlerle çocuğun bilişsel profilini çıkarır ve "Özgül Öğrenme Güçlüğü: Disleksi" tanısını netleştirir. Bu değerlendirme sonrası, çocuğunuzun bireysel ihtiyaçlarına yönelik en doğru eğitimsel müdahaleler (özel eğitim, psiko-eğitim) için sizi doğru uzmanlara yönlendirir ve sürecin takipçisi olur.
Unutmayın, Disleksi bir engel değil, farklı bir öğrenme stilidir. Doğru destek ve doğru yaklaşımla, o harflerin ardındaki deha mutlaka parlayacaktır.
