Bitmek bilmeyen görev listeleri, uykusuz geceler, sürekli bir yerlere yetişme telaşı ve günün sonunda "iyi bir anne/baba olamadım" hissiyle gelen o ağır suçluluk duygusu... Ebeveynlik, dünyanın en ödüllendirici yolculuğu olmasının yanı sıra, en yorucu ve tüketici rollerinden de biridir. Eğer sürekli olarak fiziksel ve duygusal olarak tükenmiş, çocuklarınıza karşı mesafeli ve ebeveynlik rolünüzden tatmin olamıyor gibi hissediyorsanız, yaşadığınız şey basit bir yorgunluk değil, "Ebeveyn Tükenmişliği Sendromu" olabilir.
Çocuk ve Ergen Psikiyatristi Doç.Dr.Büşra OLCAY ÖZ, ebeveyn tükenmişliğinin bir başarısızlık veya zayıflık göstergesi olmadığını, ebeveynlik rolünün yoğun talepleri ile bu talepleri karşılayacak kaynaklar (enerji, zaman, sosyal destek vb.) arasındaki uzun süreli bir dengesizliğin sonucu olduğunu belirtiyor. Unutmayın, başkasına su verebilmek için önce kendi bardağınızın dolu olması gerekir. Bu rehber, kendi bardağını doldurmayı unutan Ankara'daki ebeveynler için hazırlandı.
Bölüm 1: Sadece Yorgunluk Değil: Ebeveyn Tükenmişliği Nedir?
Ebeveyn tükenmişliğini, günlük stres ve yorgunluktan ayıran üç temel boyut vardır:
Aşırı Fiziksel ve Duygusal Yorgunluk: Bu, bir gecelik iyi bir uykudan sonra geçen bir yorgunluk değildir. Sabahları yataktan kalkacak enerjiyi bile bulamama, en küçük bir görevin bile gözde büyümesi ve sürekli bir bitkinlik halidir.
Çocuklara Karşı Duygusal Mesafelenme: Ebeveyn, çocuğuna karşı sevgi ve şefkat hissetmekte zorlanır. Onunla ilgilenirken bir robot gibi, sadece yapılması gereken görevleri yerine getirir hale gelir. Çocuğunun varlığından keyif almak yerine, onunla geçirilen zaman bir yük gibi gelmeye başlar.
Ebeveynlik Rolünde Yetersizlik ve Tatminsizlik Hissi: Kişi, eskiden ne kadar iyi bir ebeveyn olduğunu düşünürse düşünsün, artık bu rolü iyi bir şekilde yerine getiremediğine inanır. Yaptığı hiçbir şeyden tatmin olmaz ve ebeveynlikten aldığı keyfi tamamen kaybeder.
Bölüm 2: Tükenmişliğin Sinyalleri: Bu Belirtilere Dikkat!
Tükenmişlik, kendini birçok farklı şekilde gösterebilir. Aşağıdaki belirtilerden birçoğunu uzun süredir yaşıyorsanız, durumu ciddiye almanın zamanı gelmiş olabilir:
Duygusal Belirtiler: Sürekli sinirlilik, en küçük şeye parlama, tahammülsüzlük, sık sık ağlama nöbetleri, umutsuzluk ve çaresizlik hissi.
Fiziksel Belirtiler: Kronik yorgunluk, geçmeyen baş ağrıları, kas gerginliği, uyku sorunları (uyuyamama veya aşırı uyuma), bağışıklık sisteminin zayıflaması ve sık hastalanma.
Davranışsal Belirtiler: Çocuklara karşı sabırsızlık, sık sık bağırma, onlardan fiziksel ve duygusal olarak kaçınma, en küçük sorunu bile devasa bir felaket gibi görme, kendine zaman ayırmaktan suçluluk duyma veya bunu tamamen bırakma.
Zihinsel Belirtiler: Unutkanlık, odaklanma güçlüğü, karar vermede zorlanma, sürekli olumsuz düşüncelere kapılma.
Bölüm 3: Boş Bardağı Doldurma Sanatı: Kendine Yardım Stratejileri
Tükenmişlikten çıkış, küçük ama tutarlı adımlarla mümkündür. 1. "Mükemmel Ebeveyn" Tuzağından Kurtulun: Mükemmel ebeveyn diye bir şey yoktur. Amacınız, "yeterince iyi ebeveyn" olmaktır. Ev her zaman toplu, yemekler her zaman kusursuz olmak zorunda değil. Kendinize karşı daha şefkatli olun. 2. Mikro Molalar Yaratın: Kendinize uzun saatler ayırmak zorunda değilsiniz. Gün içinde sadece 5 dakika bile olsa, tek başınıza kalıp bir kahve içmek, sevdiğiniz bir müziği dinlemek veya sadece sessizce oturup derin nefes almak bile bataryalarınızı şarj etmenize yardımcı olur. 3. Yardım İstemeyi Öğrenin: Yardım istemek bir zayıflık değildir. Eşinizden, ailenizden veya arkadaşlarınızdan somut taleplerde bulunun ("Bu akşam çocukların banyosunu sen yaptırır mısın?" gibi). Destek sisteminizi harekete geçirin. 4. Suçluluk Duymadan "Hayır" Deyin: Her sosyal davete, her okul etkinliğine katılmak zorunda değilsiniz. Enerjinizin sınırlarını tanıyın ve bu sınırları koruyun. 5. Destek Ağı Kurun: Sizinle aynı şeyleri yaşayan diğer ebeveynlerle konuşun. Yalnız olmadığınızı görmek, en iyi ilaçlardan biridir. Ankara'daki parklar, ebeveyn-çocuk atölyeleri veya online forumlar, bu ağı kurmak için harika yerlerdir.
Eğer bu adımlara rağmen tükenmişlik hissi devam ediyor, depresyon veya yoğun kaygı belirtileri gösteriyor ve bu durum hem size hem de ailenize zarar vermeye başlıyorsa, profesyonel destek almak bir lüks değil, bir ihtiyaçtır. Ankara'da bu zorlu süreçte size destek olacak, ebeveyn danışmanlığı konusunda uzman bir Ankara çocuk psikiyatrisi hekimine başvurmak, kendi ruh sağlığınızı ve dolayısıyla ailenizin huzurunu yeniden kazanmanız için atacağınız en önemli adım olabilir. Doç.Dr.Büşra OLCAY ÖZ, ebeveynlerin yaşadığı zorluklar ve tükenmişlik sendromu konusunda danışmanlık hizmeti sunmaktadır.
