Sınav senesi, öğrenciler için olduğu kadar aileler için de sabır, anlayış ve doğru stratejiler gerektiren uzun soluklu bir maratondur. Özellikle Ankara gibi eğitimin merkezinde yer alan bir şehirde, beklentilerin ve rekabetin getirdiği baskı, bu süreci daha da zorlayıcı hale getirebilir. Çocuk ve Ergen Psikiyatristi Doç.Dr.Büşra OLCAY ÖZ, bu dönemde ailelerin rolünün, eleştiren bir denetçi olmaktan çıkıp, yol gösteren bir koç olmaya evrilmesi gerektiğini vurguluyor. Peki, bu maratonda çocuğunuzun hem ruh sağlığını koruyup hem de motivasyonunu nasıl en üst düzeyde tutabilirsiniz? İşte Ankaralı aileler için adım adım bir rehber.
Bölüm 1: Ebeveyn Rolünü Yeniden Tanımlamak: Koç Olmak
Sınav senesinde en sık yapılan hata, ebeveynlerin kaygıyla birlikte çocuklarının hayatını tamamen ders çalışma üzerine kurgulamasıdır. Bu durum, çocuğu motive etmek yerine ondan uzaklaştırır ve evdeki gerilimi artırır.
Empatik Dinleme vs. Sorgulama: "Bugün kaç soru çözdün?" veya "Deneme sınavın nasıldı?" gibi sorgulayıcı sorular yerine, "Bugün nasıl geçti, yoruldun mu?" veya "Zorlandığın bir konu oldu mu, birlikte bakalım mı?" gibi empati kuran sorular sorun. Amacınız onu denetlemek değil, yanında olduğunuzu hissettirmek olmalı.
Başarıyı Değil, Çabayı Ödüllendirin: Sonuçlar değişkenlik gösterebilir. Bazen çocuğunuz çok çalışmasına rağmen istediği sonucu alamayabilir. Bu noktada "O kadar çalıştın, neden olmadı?" demek yerine, "Bu konuya ne kadar emek verdiğini görüyorum, pes etmemen çok değerli. Gel, nerede takıldığımıza bakalım." demek, onun özgüvenini ve çalışma azmini korur.
"Hata Yapma Lüksü" Tanıyın: Çocuğunuzun hata yapmaktan korkmadığı bir ev ortamı yaratın. Mükemmeliyetçilik, kaygının en büyük dostudur. Yanlış yaptığı sorulardan bir şeyler öğrenebileceğini, bunun sürecin doğal bir parçası olduğunu ona anlatın.
Bölüm 2: Bilimsel Temelli Motivasyon Teknikleri
Motivasyon, dışarıdan zorla enjekte edilebilen bir şey değildir; içsel olarak beslenmesi gereken bir duygudur.
Pomodoro Tekniği ile Mola Sanatı: 25 dakika ders, 5 dakika mola döngüsü, beynin dikkat süresine en uygun çalışma yöntemlerinden biridir. Bu kısa molalarda çocuğunuzun tamamen dersten uzaklaşmasını sağlayın. Pencereden dışarı bakmak, esneme hareketleri yapmak veya kısa bir müzik dinlemek bile zihni tazeler. Her 4 pomodoro'dan sonra 20-25 dakikalık uzun bir mola verilmelidir.
Görselleştirme ve Mikro Hedefler: "Türkiye derecesi yapmak" gibi soyut ve büyük bir hedef, zamanla baskıcı hale gelebilir. Bunun yerine hedefi küçük, yönetilebilir parçalara bölün. "Bu hafta matematikten 2 konu bitirmek" veya "Bu ay deneme netlerimi 5 puan artırmak" gibi haftalık ve aylık hedefler koyun. Bu hedefleri bir panoya yazıp ulaştıkça yanına bir işaret koyması, somut ilerlemeyi görmesini ve motive olmasını sağlar.
Ankara'nın Sakin Kaçış Noktaları: Çocuğunuzu haftada bir gün, birkaç saatliğine de olsa ders ortamından tamamen uzaklaştırın. Arabayla kısa bir mesafedeki Mogan Gölü'nde bir yürüyüş, Altınköy Açık Hava Müzesi'nde farklı bir atmosfer solumak veya sadece Kızılay'da sevdiği bir kafede oturup sohbet etmek, onun "sadece bir öğrenci" olmadığını, bir birey olduğunu hatırlatır ve enerjisini yeniler.
Bölüm 3: Zihinsel Dayanıklılık İnşa Etmek
Doç.Dr.Büşra OLCAY ÖZ, sınav senesindeki en büyük mücadelenin zihinsel dayanıklılığı (rezilyans) korumak olduğunu belirtiyor.
Olumsuz Düşünce Kalıplarını Kırmak: "Yine yapamadım, ben aptalım", "Asla kazanamayacağım" gibi düşünceler geldiğinde ona meydan okumayı öğretin. Bu düşüncenin kanıtı ne? Geçmişte başardığı şeyleri hatırlatın. Bir deneme sınavının kötü geçmesinin, onun genel potansiyelini yansıtmadığını anlatın.
"B Planı"nın Rahatlatıcı Gücü: "Bu sınav olmazsa her şey biter" düşüncesi, kaygıyı zirveye taşır. Çocuğunuzla farklı kariyer seçenekleri, alternatif yollar hakkında sakince konuşun. Hayatın tek bir sınava bağlı olmadığını bilmek, üzerindeki baskıyı önemli ölçüde azaltır ve daha rahat odaklanmasını sağlar.
Profesyonel Destekten Çekinmeyin: Eğer çocuğunuzun motivasyon kaybı uzun sürüyorsa, sürekli bir mutsuzluk hali içindeyse, uyku ve yeme düzeni bozulduysa, bu durumun normal sınav stresinin ötesine geçtiğini düşünebilirsiniz. Bu noktada bir uzmandan destek almak, hem çocuğunuza hem de size bu karmaşık süreci yönetmede profesyonel bir yol haritası sunar. Unutmayın, bu bir zayıflık değil, aksine çocuğunuzun geleceği için atılmış bilinçli ve güçlü bir adımdır.
