Çocuğunuzun telefonuna gelen bir bildirimle yüzünün düşmesi, bilgisayar başındayken aniden sinirlenmesi veya sosyal medya hesaplarını kapatmak istemesi... Bu dijital tepkiler, sanal dünyanın görünmez duvarları ardında yaşanan gerçek bir acının, yani Siber Zorbalığın habercisi olabilir. Okul bahçesindeki zorbalığın aksine, siber zorbalık 7/24 devam eden, yüzlerce hatta binlerce kişiye anında ulaşabilen ve gencin en güvenli sığınağı olan evini bile bir savaş alanına çevirebilen çok daha acımasız bir türdür.
Çocuk ve Ergen Psikiyatristi Doç.Dr.Büşra OLCAY ÖZ, siber zorbalığın "şakadan ibaret" olmadığını, gençlerin ruh sağlığı üzerinde depresyon, kaygı ve hatta intihar düşüncelerine yol açabilen derin ve kalıcı izler bırakan ciddi bir travma olduğunu belirtiyor. Ailelerin dijital dünyadaki tehlikelere karşı bilinçli olması, çocuklarıyla açık bir iletişim kurması ve doğru müdahale yöntemlerini bilmesinin, onları bu görünmez tehlikeden korumak için en güçlü kalkan olduğunu vurguluyor.
Bölüm 1: Siber Zorbalık Nedir ve Geleneksel Zorbalıktan Farkları Nelerdir?
Siber zorbalık, bir birey veya grubun, dijital teknolojileri (sosyal medya, mesajlaşma uygulamaları, oyun platformları vb.) kullanarak başka bir kişiyi kasıtlı ve tekrarlayan bir şekilde rahatsız etmesi, aşağılaması, tehdit etmesi veya küçük düşürmesidir.
Onu geleneksel zorbalıktan daha tehlikeli kılan temel farklar şunlardır:
Süreklilik (7/24): Okul zili çaldığında bitmez; gece yatağında, hafta sonu tatilinde bile devam eder. Mağdur için kaçacak bir yer yoktur.
Anonimlik: Zorbalar sahte profillerin arkasına saklanarak kimliklerini gizleyebilir, bu da onlara daha cüretkar olma imkanı tanır.
Yayılma Hızı ve Kapsamı: Aşağılayıcı bir fotoğraf veya yorum, saniyeler içinde yüzlerce kişiye ulaşabilir ve internetten tamamen silinmesi neredeyse imkansızdır.
Fark Edilmesinin Zorluğu: Ebeveynler veya öğretmenler, çocuğun dijital hayatında neler olup bittiğini kolayca fark edemeyebilir.
Yaygın Siber Zorbalık Türleri:
Taciz (Harassment): Sürekli olarak aşağılayıcı, hakaret içeren veya tehditkar mesajlar göndermek.
İftira ve Dedikodu (Denigration): Bir kişi hakkında yalan veya utanç verici bilgiler yaymak.
Taklit (Impersonation): Bir kişinin hesabını ele geçirerek veya sahte bir profil açarak o kişiymiş gibi davranmak ve utanç verici paylaşımlar yapmak.
Dışlama (Exclusion): Bir kişiyi kasıtlı olarak çevrimiçi gruplardan, sohbetlerden veya oyunlardan dışlamak.
İfşa Etme (Outing/Doxing): Bir kişinin özel bilgilerini, sırlarını veya fotoğraflarını izni olmadan internette yayınlamak.
Bölüm 2: Çocuğum Siber Zorbalığa mı Uğruyor? Dikkat Edilmesi Gereken İşaretler
Siber zorbalığa uğrayan gençler genellikle utandıkları veya misillemeden korktukları için bunu saklama eğilimindedir. Bu nedenle aşağıdaki sinyallere karşı dikkatli olun:
Teknolojik Cihazları Kullanmaktan Kaçınma: Aniden bilgisayar, telefon veya tableti kullanmayı bırakması veya kullanırken aşırı gergin ve mutsuz olması.
Duygusal Tepkiler: İnternette vakit geçirdikten sonra belirgin bir şekilde üzgün, sinirli veya kaygılı görünmesi.
Sosyal İzolasyon: Arkadaşlarından ve aileden uzaklaşması, sevdiği aktivitelere karşı ilgisini kaybetmesi.
Okul Başarısında Düşüş: Notlarının aniden düşmesi, okula gitmek istememesi (zorbalığı yapan kişi genellikle okuldan biridir).
Gizlilik: Cihazlarının ekranını siz yaklaştığınızda saklaması, şifrelerini paylaşmak istememesi.
Uyku ve Yeme Problemleri: Uykusuzluk, kabuslar veya iştah değişiklikleri.
Bölüm 3: Çocuğuma Nasıl Yardım Edebilirim? Adım Adım Müdahale Planı
Çocuğunuzun siber zorbalığa uğradığını öğrendiğinizde sakin ve stratejik hareket etmeniz çok önemlidir.
1. Sakin Kalın ve Güven Verin: Öfkelenmek veya paniklemek yerine, "Bunu benimle paylaştığın için çok cesurca davrandın. Yalnız değilsin, bu sorunu birlikte çözeceğiz" diyerek ona güvende olduğunu hissettirin. 2. İnterneti Yasaklamayın: Vereceğiniz ilk tepki asla "O zaman sen de internete girme!" olmamalıdır. Bu, onu cezalandırmak anlamına gelir ve gelecekte sizden yardım istemesini engeller. 3. Kanıtları Toplayın: Zorbalık içeren mesajların, yorumların veya paylaşımların ekran görüntülerini mutlaka alın. Bunları silmeyin. Bu kanıtlar, şikayet sürecinde gerekli olacaktır. 4. Zorbalığı Yapanı Engelleyin: Çocuğunuzla birlikte, zorbalık yapan kişiyi veya profilleri tüm sosyal medya platformlarından ve mesajlaşma uygulamalarından engelleyin. 5. Platforma Şikayet Edin: Zorbalığın yaşandığı sosyal medya platformunun (Instagram, TikTok vb.) veya oyunun "bildir/şikayet et" mekanizmalarını kullanarak durumu raporlayın. 6. Okulla İletişime Geçin: Eğer zorbalığı yapan kişinin okuldan biri olduğunu düşünüyorsanız, topladığınız kanıtlarla birlikte okul yönetimi ve rehberlik servisiyle görüşün.
Eğer siber zorbalık çocuğunuzun ruh sağlığını ciddi şekilde etkilediyse ve bu durumla başa çıkmakta zorlanıyorsanız, Ankara'da bu konuda uzman bir Ankara çocuk psikiyatrisi desteği almak en sağlıklı yoldur. Doç.Dr.Büşra OLCAY ÖZ, siber zorbalığın yarattığı travmanın üstesinden gelmesi için çocuğunuza ve bu süreçte nasıl davranmanız gerektiği konusunda size danışmanlık hizmeti sunacaktır.
